Кыш — организм үчүн эң сыноочу мезгилдердин бири. Суук аба, күн нурунун аздыгы, витаминдердин жетишсиздиги жана стресстер иммунитетти алсыратат. Натыйжада адам тез чарчап, бат ооруп калат. Иммунитетти чыңдоо — бул бир гана дары менен эмес, жашоо мүнөзүн туура уюштуруу менен да мүмкүн.
Төмөндө кыш мезгилинде иммунитетти бекемдөөнүн эң натыйжалуу ыкмалары көрсөтүлгөн.
1. Организмди жылуу кармоо — эң биринчи коргонуу
Суук тийүүнүн негизги себептеринин бири — дененин муздашы. Айрыкча бут, моюн жана бел тез үшүйт.
Эмне кылуу керек?
- Жылы бут кийим, сапаттуу байпак кийүү
- Мойнуңузду дайыма моюн орогуч менен жабуу
- Нымдуу, суу өткөрбөгөн кийим тандаңыз
- Убакытыңызды көп өткөргөн бөлмө жылуу болсун
Негизги принцип: дене муздаганда иммунитет 40%га чейин алсырайт.
2. Витаминдерди жетиштүү алуу
Кышында витамин D, C жана B тобу жетишпей калат. Бул заттар иммунитеттин толук иштеши үчүн абдан маанилүү.
Негизги булактар:
- Витамин D: күн, жумуртка, балык, сүт
- Витамин C: цитрус, кара карагат, капуста, болгар калемпири
- Витамин B: эт, боор, жумуртка, буурчак, бүт дан азыктары
Кеңеш: күнүнө 1 лимондун ширеси, 1 чоң кашык бал жана 1 кесек имбир кошулган жылуу суу да жардам берет.
3. Жылуу, пайдалуу суусундуктарды көбөйтүү
Кышкы мезгилде организмге жылуулук жана ным керек болот.
Иммунитет көтөргөн суусундуктар:
- Бал-лимон кошулган чай
- Имбир кошулган чай
- Итмурун (шиповник) кайнатмасы
- Жашыл чай
- Малина кошулган ысык суусундуктар
Бул суусундуктар организмди жылуу кармайт, антиоксиданттарды берет жана суук тийүүдөн сактайт.
4. Уйку режими — эң күчтүү иммунокоргоочу
Иммунитет клеткалары түн ичинде активдүү иштеп, организмди калыбына келтирет.
Эрежелер:
- Түнү 7–8 саат уктоо
- Саат 22:00–23:00 аралыгында уктап калуу
- Уктардын алдында телефон/компьютер колдонбоо
- Бөлмөнү желдетүү
Түшүндүрмө: уйку жетишпесе, организм гормондук тең салмакты жоготуп, ооруга бат кабылат.
5. Дене кыймылы жана таза аба
Суукта басуу — иммунитет үчүн эң күчтүү табигый стимул.
Эмне кылуу керек?
- Күнүнө 20–30 мүнөт басуу
- Жеңил көнүгүү (кыймыл, созулуу)
- Үйдө йога же фитнес
Жүрөк-кандын айланышы жакшырып, организм жылуу кармалып, коргонуу системасы күчөйт.
6. Тамактанууну жакшыртуу
Кышында майлуу, ширин тамактарга тартылуу күчөйт, бирок иммунитет үчүн эң маанилүүсү — балансталган тамактануу.
Негизги азыктар:
- Балыктар (омега-3 үчүн)
- Жаңгак, кургак жемиштер
- Буудай жана башка дан азыктары
- Көкөмерен жашылчалар
- Сарымсак, пияз (табигый антибиотик)
Кеңеш: күнүнө 1 тиш сарымсак — эң табигый иммунитет көтөрүүчү.
7. Стрессти азайтуу
Стресс — иммунитеттин башкы душманы.
Эмне жардам берет?
- Терең дем алуу
- Сереп түзүү (разговор, медитация)
- Муздак-суук контраст душ
- Хобби менен алектенүү
Стресс деңгээли төмөндөгөндө иммунитет автоматтык түрдө жогорулайт.
8. Гигиенаны сактоо
Кыш мезгили — вирус көп жайылган убак.
Талаптар:
- Колду тез-тез жуу
- Үйдү желдетип туруу
- Эл көп чогулган жерден маска колдонуу
- Бөлмөнү нымдап туруу (кургак аба организмди алсыратат)
Кышкы суукта иммунитетти көтөрүүнүн негизги жолдору — бул денени жылуу сактоо, туура тамактануу, витаминдерди жетиштүү алуу, уйку режимин кармануу жана стресстен алыс болуу. Бул жөнөкөй, бирок туруктуу адаттар иммунитетти бекемдеп, суукта да сергек жана күчтүү болууга жардам берет.
Нурзаада Мурзаматова